Een Europees perspectief op de Amerikaanse tweedeling
Amerikaanse importheffingen en de illusie van protectionisme
Trump kondigt opnieuw een reeks importheffingen aan — dit keer gericht op buitenlandse elektrische auto’s, zonnepanelen en strategische technologie. De boodschap is duidelijk: bescherm de Amerikaanse industrie, wat het ook kost.
Maar deze maatregelen lossen de échte problemen niet op. Ze verlagen de woonlasten niet, verbeteren de gezondheidszorg niet, en maken het leven van gewone Amerikanen niet beter. Sterker nog: ze kunnen de prijzen juist verhogen en de illusie versterken dat externe vijanden de boosdoener zijn — terwijl de kern van het probleem binnen het systeem zelf ligt.
En dan die zogenaamd “oneerlijke” handelsbalans met de EU? Washington verwijst naar een verschil van 20%, maar landen zoals Nederland importeren meer uit de VS dan ze erheen exporteren. Nederlandse bedrijven kopen Amerikaanse energie, software, landbouwproducten en defensiesystemen wat vaak juist voordelig voor Amerika uitpakt.
Wie heeft Amerika dan écht rijk gemaakt?
Trump noemt Europa een ‘freerider’, maar laten we eerlijk zijn: Europeanen kopen al decennialang gretig Amerikaanse producten, cultuur en technologie. We betalen voor software, streamen hun content, rijden hun auto’s en vliegen in hun straaljagers.
Bovendien: onze troepen namen deel aan Amerikaanse oorlogen, we betaalden mee aan NAVO-operaties en ondersteunden de Amerikaanse defensie-industrie, bijvoorbeeld via het F-35-programma. Dus als Washington vraagt: “Wie steelt van ons?”, is het eerlijke antwoord misschien: wie helpt jullie draaiende houden?
De cijfers vertellen het verhaal
De Verenigde Staten hebben het hoogste BBP ter wereld. Maar kijk je naar de verdeling, dan verandert het beeld. De rijkste 10% van de Amerikanen bezit meer dan 70% van al het vermogen. De top 1% alleen al zo’n 35%. De onderste 50%? Die delen samen slechts 2 à 3%.
Dat is geen gewone ongelijkheid — dat is een structurele scheefgroei. En die laat miljoenen mensen achter.
Als de Amerikaanse middenklasse worstelt, is de vraag dus niet: Wie heeft hun rijkdom afgepakt?
Maar: wie houdt het allemaal vast?
Waarom heeft het rijkste land nóg meer nodig?
1. Rijkdom ≠ eerlijke verdeling
Het BBP zegt niets over hoe rijkdom verdeeld wordt. In de VS profiteren vooral de rijken, terwijl de lonen voor de rest al decennia stilstaan.
2. Levensonderhoud is onbetaalbaar
Zelfs mensen met goede banen kunnen vaak de basis niet betalen. Wonen, zorg en onderwijs zijn extreem duur.
3. Zwakke sociale vangnetten
Betaald verlof, betaalbare kinderopvang of ziektekostenverzekering? Voor velen onbereikbaar — en vaak afhankelijk van hun werkgever.
4. Crises vergroten de kloof
Tijdens pandemieën of recessies worden de rijken rijker, terwijl de rest inkomen, huisvesting of zekerheid verliest.
5. Te weinig publieke investeringen
Onderwijs, infrastructuur en duurzame energie worden structureel ondergefinancierd. Politieke wil ontbreekt.
6. Defensie versus balans
De VS geeft meer uit aan defensie dan de volgende tien landen samen. Meer dan de helft van het beschikbare federale budget gaat hierheen. En dat gaat ten koste van onderwijs, zorg en infrastructuur.
Tegelijk erkennen we in Europa de grote rol van de VS in het waarborgen van vrede en veiligheid — vooral sinds de Koude Oorlog. Daar zijn we dankbaar voor.
Maar dankbaarheid sluit kritiek niet uit. Amerika voert soms een buitenlands beleid dat onnodig agressief en kostbaar is — financieel én menselijk. Daarom is het goed dat Europese landen meer bijdragen aan de NAVO. Veiligheid moet gedeeld én slimmer georganiseerd worden.
Een gezonde begroting weerspiegelt de waarden van een samenleving. Niet alleen haar angst.
Wat als rijkdom eerlijker verdeeld werd in de VS?
Armoede zou kelderen
Miljoenen gezinnen zouden toegang krijgen tot goede huisvesting, gezondheidszorg en voeding.
De middenklasse zou herstellen
Met meer bestedingsruimte groeit de economie op een stabiele, gezonde manier. Kleine bedrijven floreren.
Publieke diensten verbeteren
Betere scholen, ziekenhuizen, infrastructuur en openbaar vervoer tillen de hele samenleving op.
Minder criminaliteit en stress
Grote ongelijkheid leidt tot onrust, depressie en geweld. Eerlijke verdeling zorgt voor rust en vertrouwen.
Meer kansen voor iedereen
Als mensen niet hoeven overleven, kunnen ze bouwen. Studeren, innoveren, zorgen, creëren — dat is ware vooruitgang.
Waarom gebeurt het dan niet?
Omdat wie het meeste bezit, ook de meeste invloed heeft. In beleid, media en cultuur.
Het idee van herverdeling wordt vaak afgedaan als radicaal. Terwijl het eigenlijk logisch, rechtvaardig en breed voordelig is.
Verzet tegen verandering is zelden economisch van aard. Het komt voort uit angst om macht te verliezen.
Tijd voor nieuwe spelregels?
De American Dream leeft nog altijd: werk hard, speel eerlijk, en je komt er. Maar voor velen is het geen pad meer — het is een mythe.
Vanuit Europees perspectief zeg ik: de VS heeft geen extra geld nodig van haar burgers.
Het heeft meer eerlijkheid nodig vóór haar burgers.
Dit gaat niet over schuld of straf. Het gaat over het herstellen van het sociale contract. Over samenleven op basis van vertrouwen in plaats van angst.
Want uiteindelijk geldt: het rijkste land op aarde zou zich niet zo arm moeten voelen.
Een blik vanuit Europa
Nee, Europa is niet perfect. Maar we hebben andere keuzes gemaakt:
-
Ziek zijn betekent hier niet meteen financiële ondergang.
-
Onderwijs is toegankelijk.
-
Kinderopvang, openbaar vervoer en betaald ouderschapsverlof zijn normaal.
Is het dan toeval dat 18 van de 20 gelukkigste landen in Europa liggen?
Misschien zijn we "gewoon een stelletje liberalen".
Maar dit gaat niet over ideologie. Dit gaat over gezond verstand.
Over systemen waar rijkdom circuleert in plaats van opstapelt. Waar je kunt vallen — maar niet door het vangnet zakt.
Voordat je dit ‘Europese idealisme’ noemt, kijk eerst eens wat er wél werkt. Niet omdat het links is. Maar omdat het duurzaam is.
Een laatste gedachte
Dit is geen oproep tot revolutie. Dit is een oproep tot balans.
We mogen in Europa blij zijn met systemen die, hoe gebrekkig ook, zorgen voor stabiliteit, vertrouwen en menselijke waardigheid.
Dus laten we het minder hebben over straf. En meer over herstel.
Minder over angst voor verandering. En meer over de moed voor rechtvaardigheid.
Als dit je raakt, deel het gerust — of nog liever: ga het gesprek aan.
Veel geluk vanuit Europa,
Pieter Vijgeboom
